پيش گفتار :
به طور كلي موضوعات مختلفي پيرامون ما و در محيط حقوق بين الملل جهت بررسي و مطالعه وجود دارد كه بسياري از آنها مي توانند سررشته هزاران مقاله و الهام بخش صدها محقق باشد. در اينكه كداميك از موضوعات براي بررسي عميق تر مناسب است شكي نيست كه بايد به ارتباط آن با منافع حياتي تر ابناء بشر توجه نمود. در شرايط كنوني موضوعاتي از قبيل اقتصاد بين الملل، سازمانهاي بين المللي، روابط حقوقي بين دولتها و حقوق بشر و موارديكه در بطن اين مقولات جاي گرفته اند از مسائل مهمتر (اگر نگوييم از مهمترين مسائل) بين المللي و حقوق بين الملل مي باشند. براي انتخاب عنواني كه بتواند آنقدر مهم باشد كه موضوع يك پايان نامه قرار گيرد و از طرف ديگر بيشترين ارتباط را با مقوله هاي فوق الذكر داشته باشد، بايد كوشش و كنكاش دقيقي نمود و صد البته از نيروي فكر نيز به خوبي بهره برد. از ديگر سوي با توجه به مليت و هويت ايراني ما اين دقت عمل مي تواند ما را به سمت و هدف جزئي تر و مشخص تري رهنمون سازد.
بدين ترتيب نگارنده در پي اين اهداف خود را در چهارچوب مشخصي كه يك سازمان بين المللي كه درارتباط با حقوق بين الملل داراي جنبه هاي اقتصادي نيز باشد قرار داد و به اين چهارچوب يك ويژگي ديگر نيز اضافه كرد كه همانا ارتباط قوي با ايران بود. از مجموع همه اين اوصاف و ويژگي ها تصور مي كنم تقريباً اكثريت ما به يك نتيجة واحد برسيم برآيندي كه همه اوصاف فوق را در بر مي گيرد.
اكو ECO
سازمان همكاريهاي اقتصادي (منطقه اي) Economic – Cooperation- Organization
بخش اول- كليات
فصل اول- فلسفه پيدايش و تاريخچه
اكو سازماني بين المللي با ويژگي اقتصادي است كه مقر آن در ايران قرار دارد و به بيان واضح تر ايران از مهمترين اعضاء و مؤسسين آن است.
«اكو و تحولات آن»
پيشگفتار…………………………………………………………………………………………………. 1
بخش اول - كليات…………………………………………………………………………………… 2
فصل اول- فلسفه پيدايش و تاريخچه………………………………………………………….. 2
مبحث اول- نظريه همگرايي……………………………………………………………………….. 3
مبحث دوم- عوامل مؤثر در پيدايش…………………………………………………………… 4
1-عامل جغرافيايي……………………………………………………………………………………. 5
2- ضرورتهاي سياسي و امنيتي ………………………………………………………………. 5
3-مقتضيات نظام بين المللي………………………………………………………………………. 6
4- اشتراكات فرهنگي- تاريخي و مذهبي…………………………………………………….. 6
5-منافع اقتصادي همكاريهاي چند جانبه و دو جانبه……………………………………. 7
6-همكاري در استفاده از منابع مالي و اعتباري بين المللي براي پروژه هاي
مشترك…………………………………………………………………………………………………… 8
مبحث سوم- تاريخچه………………………………………………………………………………. 10
فصل دوم- اهداف و اولويتها…………………………………………………………………….. 12
مبحث اول- اهداف سازمان اكو…………………………………………………………………. 12
مبحث دوم- اولويتهاي همكاري…………………………………………………………………. 13
فصل سوم- تشكيلات……………………………………………………………………………….. 15
مبحث اول- اركان……………………………………………………………………………………. 15
الف- شوراي وزيران……………………………………………………………………………….. 16
ب- شوراي قائم مقامان……………………………………………………………………………. 16
ج- شوراي برنامه ريزي…………………………………………………………………………… 17
د- كميته هاي فني…………………………………………………………………………………….. 17
ه- دبيرخانه…………………………………………………………………………………………….. 18
وظايف دبيركل…………………………………………………………………………………………. 18
و- سازمانهاي تخصصي………………………………………………………………………….. 19
مبحث دوم- بودجه…………………………………………………………………………………… 20
فصل چهارم- اعضاء……………………………………………………………………………….. 21
مبحث اول- نحوه عضوگيري…………………………………………………………………….. 21
عضويت در سازمان…………………………………………………………………………………. 21
مبحث دوم- علل و انگيزه هاي اصلي اعضا براي پيوستن به اكو…………………… 22
مبحث سوم- اعضا و نحوه مشاركت آنان در سازمان…………………………………. 24
مبحث چهارم- ويژگي و نحوه مشاركت اعضاء اكو……………………………………… 25
الف- ايران………………………………………………………………………………………………. 25
ب- پاكستان…………………………………………………………………………………………….. 26
ج- افغانستان…………………………………………………………………………………………… 28
د- قزاقستان……………………………………………………………………………………………. 29
ه- تركمنستان………………………………………………………………………………………….. 31
و- تركيه…………………………………………………………………………………………………. 33
ز- آذربايجان………………………………………………………………………………………….. 35
ح- قرقيزستان…………………………………………………………………………………………. 36
ط- ازبكستان…………………………………………………………………………………………… 37
ي- تاجيكستان…………………………………………………………………………………………. 38
مبحث پنجم- نماي كلي از روابط تجاري بين اعضاي اكو……………………………… 38
بخش دوم- تحولات اكو……………………………………………………………………………. 41
فصل اول- سير تكوين سازمان اكوپ………………………………………………………… 41
مبحث اول- اكو پيش از پذيرش اعضاي جديد……………………………………………… 41
الف- مختصري از تاريخچه RCD……………………………………………………………… 41
ب- سازمان، تشكيلات و اهداف آر سي دي………………………………………………… 42
ج- تحولات آر سي دي RCD…………………………………………………………………….. 42
كنفرانس ازمير…………………………………………………………………………………………. 44
مبحث دوم- سازمان اكو پس از پذيرش اعضاء جديد…………………………………… 46
الف- پروژه ها…………………………………………………………………………………………. 49
ب- مؤسسات تخصصي وابسته به اكو……………………………………………………….. 50
مبحث سوم- توسعه روابط اكو با سازمانهاي بين المللي………………………………. 57
الف- سازمان ملل متحد و سازمانهاي تخصصي وابسته به آن……………………… 60
1- روابط با كميسيون اقتصادي، اجتماعي آسيا اقيانوس آرام (اسكاپ)………….. 61
2- روابط با سازمان توسعه صنعتي ملل متحد (يونيدو)……………………………….. 62
3- روابط با صندوق كودكان سازمان ملل………………………………………………….. 63
4- روابط با ساير سازمانهاي تخصصي سازمان ملل………………………………….. 63
ب- روابط باساير سازمانهاي منطقه اي و اتحاديه هاي اقتصادي………………….. 64
1- سازمان كنفرانس اسلامي و سازمانهاي تخصصي آن…………………………….. 64
2- روابط با ساير اتحاديه هاي اقتصادي……………………………………………………. 65
2-1- اكو و روابط آن با اتحاديه هاي جنوب شرق آسيا (آسه آن)………………… 65
2-2- اتحاديه اروپا………………………………………………………………………………….. 66
مبحث چهارم- نقش كمي و كيفي جمهوري اسلامي در تحول و گسترش اكو…… 67
فصل دوم- اكو و رويكرد به مسئله مواد مخدر…………………………………………… 70
مبحث اول- دلايل رويكرد…………………………………………………………………………. 70
الف- دلائل ناظر بر توليد و پخش………………………………………………………………. 71
ب- دلائل ناظر بر ترانزيت و مصرف…………………………………………………………. 72
مبحث دوم- مهمترين فعاليتهاي اكو در زمينه مبارزه با مواد مخدر……………….. 74
الف- فاز اول پروژه DCCU……………………………………………………………………… 75
ب- فاز دوم و ارتباط آن با سازمان ملل…………………………………………………….. 77
فصل سوم- برسي ابعاد حقوقي اكو…………………………………………………………… 78
مبحث اول- بررسي حقوقي اكو از ديدگاه بين المللي…………………………………….. 78
الف- مفهوم مشروعيت…………………………………………………………………………….. 78
ب- مفهوم مشروعيت در حقوق بين الملل……………………………………………………. 79
1- هدف…………………………………………………………………………………………………. 81
2- كشورهاي عضو…………………………………………………………………………………. 81
3- چهارچوب داخلي سازمان……………………………………………………………………. 82
مبحث دوم- بررسي اكو از منظر نظام حقوق داخلي ايران…………………………….. 83
الف- جايگاه اكو از منظر مشروعيت…………………………………………………………… 83
ب- مشروعيت اكو از نگاه حقوق داخلي ايران……………………………………………… 85
مبحث سوم- مقايسه اجمالي وضعيت حقوقي اكو با اتحادية اروپا………………….. 88
الف- تشكيلات…………………………………………………………………………………………. 88
ب- اعضا………………………………………………………………………………………………… 89
ج- مقايسه فرهنگي…………………………………………………………………………………… 90
د- شخصيت حقوقي…………………………………………………………………………………. 91
هـ – مصونيت ها و مزايا………………………………………………………………………….. 91
فصل چهارم- چشم انداز اكو با نگاهي به گذشته…………………………………………. 93
مبحث اول- ارزيابي عملكرد اكو………………………………………………………………… 94
الف- مخالفان………………………………………………………………………………………… 94
ب- موافقان…………………………………………………………………………………………… 94
1- عدم اقبال آر سي دي………………………………………………………………………. 95
2- روند كند تكميل برنامه هاي اقتصادي……………………………………………… 96
3- كمبود بودجه و تأمين مالي طرحهاي اكو…………………………………………. 99
4- عدم تجانس وضعيت اقتصادي اعضا با يكديگر………………………………. 100
مبحث دوم- موانع گسترش اكو…………………………………………………………….. 100
الف- موانع خارجي……………………………………………………………………………….. 101
1- مواضع روسيه در قبال اكو……………………………………………………………… 101
2- مواضع كشورهاي غربي در قبال اكو………………………………………………. 104
ب- موانع داخلي……………………………………………………………………………………. 106
1- عدم برنامه ريزي بهينه متناسب با امكانات و اهداف اصلي……………… 106
2- كمبود قدرت…………………………………………………………………………………….. 109
مبحث سوم- توسعه جغرافيايي اكو………………………………………………………. 110
نتيجه گيري……………………………………………………………………………………………. 116
منابع……………………………………………………………………………………………………… 119
